• Géén windturbines; wèl alternatieven voor energietransitie.
• Bod RES 1.0 terugbrengen naar gevraagd doel. (nl. de helft van nu).
• Evenredige verdeling over gemeenten in RES-regio.
• Herstel en behoud natuur en biodiversiteit.
• Wandelroute door Woelse Waard.
• Meer inheemse boomsoorten.
• Samenwerking natuur- en groenorganisaties.
• Actie Steenbreek voor de hele stad.
• Grachten en watergangen upgraden
• Voorlichting over houtstook.

De BlauwGroene vestingstad aan de Merwede verdient een beter plan voor de energietransitie dan omgeven te worden met megawindturbines. Wij geloven in innovatievere oplossingen, zoals waterkracht, energie-neutrale woningen en bedrijfspanden, verwarmen van woningen met waterstof, opslag van duurzaam opgewekte energie en meer groene daken voor de opvang van hemelwater en het isoleren van woningen.  

De informatie en de discussie hierover met de stad moet open, eerlijk en transparant zijn, zonder geheime agenda’s of belangenverstrengeling. Gorcum Actief gaat voor duurzame oplossingen met behoud en groei van flora en fauna!

De alternatieven van Gorcum Actief voor de RES 1.0 zijn:

1. Inzet op energieneutraal wonen, zonnepanelen op bestaande en nieuwe daken;
2. Inzet op energieneutraal ondernemen; innovatieve duurzame projecten ondersteunen;
3. Samen met de inwoners van Gorinchem komen tot energie-coöperaties die zonne-panelen exploiteren op daken van overheidsgebouwen en bedrijfspanden. In deze gebouwen kan de opgewekte energie meteen gebruikt worden, zodat overbelasting van het elektriciteitsnetwerk wordt voorkomen. (dus verbruiker direct koppelen aan opwekking);
4. Lesprogramma’s – BlauwGroene agenda – op scholen o.a. over het verlagen van het energieverbruik en een schonere, gezondere leefomgeving. De scholieren zijn de ambassadeurs van de toekomst. Actievere rol voor het Natuurcentrum;
5. Bufferen van duurzaam opgewekte energie via bijv. omzetting naar waterstof;
6. Gebruik van bestaand gasleidingnetwerk voor waterstofdoeleinden voor particulier- en industrieel gebruik;
7. Meer groen in en om onze stad om CO₂  op te nemen en om meer te kunnen genieten van natuur. De noodzaak hiervan heeft zich in deze pandemie volledig bewezen;  
8. Grachten en watergangen in de binnenstad upgraden en beter inzetten als waterbuffer, voor klimaatadaptatie en voor biodiversiteit. Aanleg Waterspeelpleinen in de wijken en mogelijk op de Kalkhaven in de binnenstad. 

Windpark Avelingen; pilot van het rijk

De Rijksoverheid heeft het land opgedeeld in dertig regio’s, die ieder een bepaalde opgave aan groene energie moeten leveren. Gorinchem zit samen met de gemeente Molenlanden in de RES-regio (Regionale Energie Strategie) Alblasserwaard. De afgelopen jaren zijn overal in het land plannen gemaakt en soms al uitgevoerd. De totaal te genereren energie is ruim boven de landelijk verwachte begroting uitgekomen. 

Gorinchem heeft ook een bod (RES 1.0) gedaan samen met de gemeente Molenlanden. Onze RES-regio heeft in dit bod zelfs twee keer de verwachtingswaarde geboden en heeft het voorziene aantal windturbines van de twee gemeenten naar het grondgebied van Gorinchem gehaald. De planning is 8 à 12 megawindturbines op Gorcums grondgebied om dat bod te kunnen behalen.

Overal in het land staan windturbines ter discussie, waarbij de emoties hoog oplopen. Ook in Gorinchem nam de weerstand toe toen het gemeentebestuur de A15 bij Gorinchem-Oost en De Avelingen aanwees als zoekgebieden voor ‘wind’. Door onze zogenoemde 500-meter-motie is de locatie A15 Gorinchem-Oost komen te vervallen. Alle speren zijn nu gericht op Avelingen. Het is bekend dat het bedrijfsleven op De Avelingen is afgehaakt bij deze voornemens. Wij vrezen dat dan alleen het Natuurgebied De Avelingen overblijft voor windenergie.

Ondertussen is duidelijk geworden dat Windpark Avelingen al sinds 2018 een pilot van de Rijksoverheid is op haar eigen gronden langs de rivier. Het Rijk heeft toentertijd een tiental pilots voor windenergie op eigen gronden over het land uitgerold, die in al die regio’s zijn omgezet naar zonne-energie in plaats van wind. Gorinchem is dus de enige gemeente die volledig voor ‘wind’ kiest. Het Rijk heeft niet de opdracht gegeven om windturbines te plaatsen in de gemeente. Dit is door de gemeente zelf zo extreem overdreven ingevuld.

Nieuw bod/betere verdeling

Gorcum Actief vindt dat onze RES-regio wel een passend deel voor de energietransitie moet bijdragen. Echter Gorinchem heeft bijna geen vrije gronden, dus alle windturbines zullen hier leiden tot zware beïnvloeding van de leefomgeving, terwijl er ook andere mogelijkheden zijn voor de energietransitie. Er zijn volop alternatieven om een zinnige bijdrage te leveren, zoals hierboven beschreven. Daar willen wij aan werken.

Wij stellen daarom een andere invulling van RES 1.0 voor, nl:

1) Het RES-bod wordt teruggebracht naar het gevraagd vermogen, dus de helft minder dan nu.

2) Met de gemeente Molenlanden wordt gesproken om tot een evenredige verdeling van opwekking van groene energie te komen.

Er komt in Nederland nieuwe wet- en regelgeving voor windturbines, getoetst aan Europese wetgeving. Dat zal een aantal jaren duren. Tot die tijd willen wij focussen op andere mogelijkheden. Na aanpassingen van de wet- en regelgeving zal duidelijk worden of hier nog enige windturbines mogelijk zijn.

Natuur en biodiversiteit

Natuur en Milieu staan door de klimaatveranderingen nu wel op de wereld-agenda, maar nergens staat het zo onder druk als in Nederland. Volgens het laatste rapport van het Planbureau voor de Leefomgeving (1 november 2021) is Nederland in Europa één van de slechtste jongetjes van de klas. Met name door te veel CO2 en Stikstof.  

Het verlies van soortenrijkdom is pijnlijk zichtbaar. Geruisloos verdwijnen er hele normale, maar ook bijzondere planten- en dierensoorten en insecten. Ecosystemen zijn uit balans. Biodiversiteit krijgt te weinig ruimte en is te zwaar belast door met name stikstof en andere luchtvervuiling. Dat dit ook ongezond is voor mensen spreekt voor zich. 

Er is wel herstel mogelijk. Wij denken dan aan alle maatregelen die bijdragen aan minder CO2-uitstoot, schonere lucht en een gezonder milieu. Duurzaamheid is een bijna-alles-omvattend begrip. Bijdragen hierin variëren van zorgvuldig afval scheiden in iedere huishouding, tegeltjes lichten voor geveltuintjes tot en met de aanleg van een innoverend warmtenet.

De gemeente Gorinchem heeft een klein grondgebied. De stad ligt net buiten het Groene Hart ingeklemd tussen rijks-, vaar- en spoorwegen. In de stad is ‘alles volgebouwd’, wordt vaak gezegd en dat is volgens Gorcum Actief, als de laatste bouwkavels zijn bebouwd, inderdaad het geval. Het is daarom van groot belang om overgebleven natuur, groen en ruimte te koesteren en waar mogelijk groen aan te leggen. Het hoeft niet altijd groot, ook Tiny Forests op verloren of vergeten plaatsen kunnen met de juiste beplanting bijdragen aan biodiversiteit.  

Veel bomen in Gorinchem zijn ziek. Ook de beeldbepalende kastanjebomen Buiten de Waterpoort en langs de stadswallen. Zieke of slechte bomen kunnen stapsgewijs worden vervangen door inheemse boomsoorten, die tevens meer biodiversiteit genereren zoals bijvoorbeeld de Hollandse eik. 

Om de biodiversiteit te stimuleren zou Gorinchem zich kunnen aansluiten bij het project Nationale Bijenstrategie. Veel wilde bijensoorten worden met uitsterven bedreigd en dat zou catastrofale gevolgen kunnen hebben voor wat betreft bestuiving van planten. Gorinchem mag heel trots zijn op een natuurlijke bijen-kolonie onder de stenen bij het Dalempoortje. Een unicum!

Groenste stad?

De gemeente kan dit allemaal niet alleen bewerkstelligen. Een goede samenwerking met organisaties die zich inzetten voor natuur en milieu zal vruchten afwerpen. Stichting Steenbreek, het Natuurcentrum en de stichting Gorcum Natuurlijk Groen (GNG) hebben al veel bereikt, verdienen alle steun waar mogelijk en zijn zeker belangrijke adviseurs. Gorinchem had de ambitie de Groenste stad van Nederland te worden, maar heeft de afgelopen jaren veel groen ingeleverd. Er is vier jaar geleden gestart met een ecologische verbindingszone, maar daar bleef het bij. Biodiversiteitssessies waren goed, maar er is verder nooit uitvoering gegeven aan de plannen. Ondertussen zijn drie kleine tiny forests bij onderhoudswerkzaamheden gesneuveld. Dat frustreert vrijwilligers die zich met hart en ziel inzetten. Als buurtbewoners initiatief nemen om een braakliggend terrein in hun buurt te transformeren naar een tiny forest dan zou de gemeente dit moeten omarmen en waar mogelijk  faciliteren. De grondhouding van de gemeente moet wat dit betreft veranderen. Gorcum Actief is voor een integraal beleid waarbij Milieu, Groen en duurzaamheid, in samenwerking met de adviseurs, van begin af aan betrokken zijn.

Tegels eruit, plantjes erin

Kansen zijn er volop. Gorinchem ligt midden tussen de natuurgebieden Munnickenland en Biesbosch, Natura 2000 bij het Lingebos, de Avelingen (west) en de Woelse Waard (oost). We moeten verbindingen blijven zoeken. Tiny forests (op)nieuw aanleggen. Het Natuurcentrum heeft lespakketten voor basisscholen. Dat is goed, een ‘groencoach’ erbij is beter. Scholen kunnen een BlauwGroene agenda opstellen. Techniek onderwijs en het nieuw te realiseren i-Lab op de Beroepencampus staan voor grote uitdagingen. 

Inwoners kunnen tijdens voorlichtingsbijeenkomsten worden verleid tuintegels te vervangen voor tuin. Met gratis af te halen plantjes, gekweekt in een stadstuin. Een mogelijke locatie daarvoor zou de voormalige speeltuin De Ridderburcht in de Gildenwijk kunnen zijn, maar er zijn ook andere locaties denkbaar.

Watergangen upgraden

Kansen liggen er ook bij de vele waterpartijen. De stad aan de Merwede wordt doorkruist door de Linge. In Gorinchem-Oost zijn statige singels, in West sloten en slootjes. De historische binnenstad herbergt van oudsher grachten en watergangen. Al deze waters kunnen bijdragen aan groen en biodiversiteit, mits er wat kan groeien. 

Daarnaast is ruimte voor water belangrijk als buffer bij hevige regenval en helpt water in hete zomers tegen hittestress. In de binnenstad (en ook elders zoals de Haarsekaden) zijn watergangen verdwenen en/of afgesloten. Gorcum Actief wil dit in kaart brengen, waar mogelijk herstellen en terugbrengen in de stad. We werken aan een BlauwGroen Gorinchem.

 Houtstook

Last but not least: Tijdens de coronacrisis en door hogere gasprijzen stookt menigeen graag thuis het vuurtje op in kachel of openhaard. De warme gezelligheid thuis kan een plaag voor buren zijn. Vanuit de gemeente moet er voorlichting worden gegeven over de do’s en don’ts bij houtstook. De rook is vies voor anderen, bevat veel fijnstof en is ongezond. Met houtrookfilters kan de uitstoot aanzienlijk verbeteren.

• Betaalbare woningen voor starters, kleine huishoudens, senioren en inwoners met een handicap.
• Wonen is een grondrecht. Dakloosheid voorkomen en bestrijden.
• Gorcumers komen in eerste instantie in aanmerking voor een woning in Gorinchem.
• Woonplicht om te voorkomen dat beleggers of speculanten betaalbare woningen opkopen voor eigen winst.
• Transformatie van lege kantoor- en bedrijfspanden naar woonruimte.
• Wonen boven winkels.
• Natuurinclusief en klimaatadaptief bouwen. 
• Inclusief bouwen en wonen voor mensen met een handicap.
• Stimuleringsfonds voor transformatie van (monumentale) gebouwen binnen het Beschermd Stadsgezicht.
• Goede woonruimte voor arbeidsmigranten.

Wonen en innoveren

Er heerst in Nederland en ook in Gorinchem Woningnood. ‘Een dak boven het hoofd’ is een primaire levensbehoefte en een grondrecht. Er zijn daarom op korte termijn drastische maatregelen nodig om de doorstroming op de woningmarkt weer in beweging te krijgen en er voor te zorgen dat iedereen kans heeft op eigen en goede woonruimte. 

Er is op de woningmarkt een scheefgroei en tweedeling ontstaan. 30 tot 50 procent van het vastgoed is in handen van beleggers, die door de lage rente graag investeren in vastgoed. Voor veel particulieren is het daardoor onmogelijk geworden een huis te kopen. Er is landelijk een ander beleid nodig, met maatregelen om de woningmarkt weer los te trekken.

Nederland staat voor de grote uitdaging om veel woningen te realiseren in een laag liggend land met klimaatbedreigingen. Dat vraagt om innovatie en klimaatadaptief bouwen. Er zijn mogelijkheden voor aangepast bouwen zoals: modulair bouwen, containerwoningen, flex-wonen, drijvend of amfibisch bouwen enzovoort. Bij tijdelijk wonen en nieuwbouwplannen in Gorinchem moet daar rekening mee worden gehouden.

Groei

Er zijn in Gorinchem de komende jaren kansen om aan de groeiende behoefte aan woonruimte te voorzien. Het aantal inwoners is in de afgelopen vier jaar met 1500 gestegen naar circa 37.700 nu. De gemiddelde woningbezetting bedraagt 2.2 personen per woning. Er worden nog 400 nieuwe woningen opgeleverd in Hoog Dalem en circa 100 verspreid over de stad. De zogenoemde ‘vleugels van de stad’ bieden kansen voor nieuwbouw: Circa 400 appartementen tussen de Arkelsedijk en de Linge. En het bedrijvengebied Schelluinsestraat zou in de toekomst getransformeerd kunnen worden naar nog eens 600 tot 800 woningen. 

Gorinchem heeft met nieuwbouw haar gemeentegrenzen zo’n beetje bereikt. De geplande uitbreidingen aan de Arkelsedijk en de Schelluinsestraat met woningen zijn inbreidingen, waardoor het aantal inwoners kan groeien. Voldoende inwoners zijn belangrijk voor de centrumfunctie die Gorinchem van oudsher heeft. Het is nodig om onder meer het voorzieningenniveau op peil te kunnen houden.

 Doorstroming en Starters

Door vergrijzing en ontgroening is de vraag op de woningmarkt verschoven. Veel senioren en alleenstaanden zouden hun huis best wel willen verruilen voor een appartement, mits deze goed en betaalbaar is. Zo kan een doorstroming op de woningmarkt weer op gang komen, zodat gezinswoningen weer beschikbaar komen voor gezinnen. Daarnaast is er behoefte bij jongeren en starters om de vleugels uit te slaan, gezinnen te stichten of door te starten. Aan deze behoefte wordt momenteel te weinig voldaan. Er ligt dus een belangrijke opgave voor jongvolwassenen en starters.

Door de corona pandemie is gebleken dat meer vanuit huis wordt gewerkt. Ook in een post-corona tijd wordt verwacht dat thuiswerken bij ‘het nieuwe normaal’ hoort. Bij nieuwbouw of transformatie naar wonen is het belangrijk om hier van meet af aan rekening mee te houden.

Ouderen en Gehandicapten

Aan de voorkant rekening houden met veranderende behoeften geldt eveneens voor ouderen en mensen met een chronische ziekte of handicap. Er komt in Gorinchem een Knarrenhof en er wordt momenteel gebouwd aan woonzorgcomplexen voor mensen met dementie (Dagelijks Leven in Stalkaarsen en Het Gastenhuis in Hoog Dalem). Beide voorzieningen zijn mooi en goed, maar niet voldoende om de woningnood voor deze inwoners te lenigen. Om de nood voor deze groep inwoners aan te pakken is het goed eerst een visie op te stellen en een inclusief beleid te formuleren. Bij alle, zeker de seniorenwoningen, moet rekening worden gehouden met het feit dat inwoners tot op zeer hoge leeftijd thuis wonen en zich er, zij het met hulp, moeten kunnen redden. 

Belangenorganisaties zoals de Stichting Gorinchems Platform voor Gehandicaptenbeleid en de Wmo klankbordgroep zijn vanaf het begin van planvorming welkom aan de tekentafel. De gemeente kan met projectontwikkelaars en woningcorporatie Poort6 prestatieafspraken maken voor voldoende betaalbare en toegankelijke woningen en beschermde woonvormen. Dit geldt uiteraard niet alleen voor senioren, maar voor alle leeftijdsgroepen en gezinnen met kinderen met een beperking.

Stimuleringsfonds

Een Stimuleringsfonds voor transformatie van monumentale gebouwen binnen het Beschermd Stadsgezicht biedt kansen voor vernieuwende huisvestingsconcepten voor bepaalde doelgroepen zoals jongeren, studenten, ouderen en/of migranten. De gemeente heeft hierin een faciliterende en stimulerende rol. Het fonds, vergelijkbaar met het vroegere Stadsvernieuwingsfonds, helpt bij herontwikkeling van oude panden, voormalige winkelruimten en wonen boven winkels.    

Arbeidsmigranten

De Nederlandse economie wordt meer en meer afhankelijk van de inzet van arbeidsmigranten. In Gorinchem werken en wonen naar schatting zo’n 1500 arbeidsmigranten. Zij vinden verspreid over de stad tijdelijke huisvesting al dan niet in groepsverband. Ook hier is sprake van een tekort aan fatsoenlijke woonruimte. Prefab woningen kunnen in overleg met de werkgevers snel gebouwd worden op locaties die nog geen nieuwe bestemming hebben, zoals in Gorinchem-Noord waar voorheen station Papland was gepland.

• Samenwerking met andere gemeenten, lobby, voor verbreding A15 tot knooppunt Deil.
• Samenwerking met andere gemeenten, lobby, voor verbreding A27 en aanleg spoorlijn Utrecht-Breda.
• Merwede-Lingelijn aansluiten bij toekomstige Randstadlijn.
• Ontwikkeling Randweg-Noord.
• Geen vrachtverkeer in woonwijken.
• Laadpleinen voor elektrische auto’s.
• Veilige fietsroutes.
• Auto te gast.
• Elektrische veerdienst.
• Glasvezel voor de hele stad. 

Rijkswegen A15 en A27

Voor goede bereikbaarheid van de stad is een stevigere lobby richting Den Haag nodig voor de verbreding van zowel de A15 als de A27. Deze twee landelijke verkeersaders kruisen elkaar bij Gorinchem. De bereikbaarheid van de stad is afhankelijk van een goede doorstroming op beide routes. De verbreding van de A27 en de bouw van een nieuwe Merwedebrug zouden de fileproblematiek op deze rijksweg  moeten oplossen. Maar zonder verbreding van de A15 tot en met knooppunt Deil blijft het risico op congestie rond Gorinchem bestaan. Er blijft dus een stevige lobby, samen met buurgemeenten, onverminderd nodig.

Openbaar vervoer

Het openbaar vervoer kan een goed alternatief zijn voor veel weggebruikers, mits deze voorzieningen goed aansluiten. Zo mist Nederland nog altijd een spoorwegverbinding Utrecht-Breda. Er is nu sprake van hernieuwd onderzoek naar deze ‘missing link’. Gorcum Actief wil dit waar mogelijk stimuleren. Tevens zijn er ontwikkelingen voor een Randstadlijn. De Merwede-Lingelijn zou daar (gedeeltelijk) op kunnen aansluiten.

Er is voldoende openbaar vervoer in en rond de stad. Het station, ook perron 2, is nu bereikbaar voor mindervaliden en mensen met kinderwagens. En er is een nieuwe voetgangerstunnel. Voor de bussen is het krap. 

Gorcum Actief is geen voorstander voor het kunstmatig in standhouden van onrendabele busdiensten, maar wel van de diensten van de Molenhopper en ander vervoer op maat. Voor senioren en ouderenvervoer in de stad zijn vrijwilligers actief met beschikbaar gestelde duurzaam aangedreven busjes of – wagentjes. In de komende jaren kunnen deze diensten, op maat, worden uitgebreid. Bij winkelcentra kunnen ‘bushokjes’ – Molenhuisjes – worden geplaatst, toegankelijk voor mensen met een gehandicap.

Randweg Noord

In de stad stagneert het verkeer dagelijks op de verkeersaders Banneweg – Stationsweg – Concordiaweg – Spijksedijk – Newtonweg en Spijksesteeg. Bij dit alles staat de file op de Banneweg al lange tijd op de eerste plaats van de ergernis-top-tien van Gorinchem. Om dit te verbeteren zijn alternatieve routes nodig.

In 2020 is de Mobiliteitsvisie 2040 door de gemeenteraad vastgesteld met daaraan gekoppeld een Uitvoeringsagenda. Volgens deze visie zijn er meer bruggen nodig om snellere en betere verbindingen te realiseren. Zo kan er parallel aan de A27 een nieuwe brugverbinding worden aangelegd tussen de Nieuwe Wolpherensedijk en de Schelluinsestraat. Deze nieuwe route kan eventueel worden doorgetrokken naar de Gildenwijk, ook met het oog op de ontwikkeling van de Schelluinsestraat als nieuwe woonwijk. Gorcum Actief wil deze nieuwe verbinding meenemen als meekoppelkans bij de verbreding van de A27.

Vrachtverkeer

Een andere alternatieve route is een Randweg Gorinchem-Noord. Deze verbinding zal de  fileproblematiek op de Banneweg aanzienlijk verlichten. Gorcum Actief wil dat de Randweg Noord wordt opgenomen in het Mobiliteitsplan voor Gorinchem.

In de corona-tijd is de verkeersintensiteit tijdelijk minder geweest, maar er was wel een toename van bestelbussen en vrachtverkeer, ook in de woonwijken. Gorcum Actief vindt het onaanvaardbaar dat zwaar vrachtverkeer door woonwijken dendert, waar het verboden is zoals bijvoorbeeld op de Stalkaarsen en de beide Haarsekades. Handhaving blijkt de enige remedie om dit tegen te gaan. Dit kan digitaal plaatsvinden, via ANPR camera’s.

Voor pakketdiensten kunnen op strategische plaatsen logistieke hubs worden ingericht voor bezorgen en ophalen van pakketten.

Laadpleinen in wijken

Centrale voorzieningen kunnen er ook komen voor elektrische auto’s. Gorcum Actief pleit voor zogenoemde slimme laadpleinen in combinatie met zonnepanelen in de wijken. Dus niet wachten op individuele aanvragen, maar meteen werken aan toekomstgerichte faciliteiten.

Fietsen/scholieren

Gorinchem is als kleine stad uitstekend bereikbaar per fiets en te voet. Dagelijks trekken grote groepen scholieren langs en over de wegen. Gorcum Actief vindt goede en veilige fietsroutes belangrijk, en voorlichting op scholen over verkeersveiligheid. De stad is als ‘minder veilig voor fietsers’ beoordeeld. Op dit gebied valt er veel te verbeteren. Gorcum Actief wil voor veilige fietsroutes een budget in de begroting opnemen.

Op Schotdeuren, tussen de Hoefslag, Haarsekaden, Haarweg en Mollenburgerweg, worden verscheidene nieuwe schoolvoorzieningen gebouwd. Deze beroepencampus omhelst onder meer nieuwbouw voor Vakcollege ’t Gilde en een i-Lab (Innovatie- en Afstudeercentrum IAC). Er zullen hier aanzienlijk meer scholieren aan- en afrijden. Gorcum Actief wil dit hele gebied aanwijzen als ‘veilige schoolomgeving’ en ook als zodanig inrichten. Een veilige fietsroute parallel aan de A15 is wenselijk en behoort tot de mogelijkheden.

Auto te gast

De fietsveiligheid wordt pas echt verbeterd als de auto te gast is. Door middel van bestrating is voor automobilisten direct duidelijk dat zij eigenlijk op een fietsroute rijden en zich moeten aanpassen aan het fietsverkeer. In Gorinchem komen in ieder geval twee belangrijke routes hiervoor in aanmerking: de beide Haarsekaden en de Merwede/Waaldijk. Op beide routes fietsen dagelijks veel scholieren. Het dijkvak Waardenburg-Gorinchem wordt versterkt en nieuw bestraat. Gorcum Actief spant zich ervoor in ook hier het autoverkeer ‘als gast’ toe te laten met een dito wegdek in plaats van de voor fietsers levensgevaarlijk gras-beton-randen. De dijk wordt bij uitstek gebruikt door recreanten zowel voetgangers als fietsers. 

Fietsveiligheid in de stad kan ook worden bevorderd door goede bestrating en goede verlichting op fietspaden. 

Riveer

De veerdienst Riveer vormt een onmisbare schakel in de infrastructuur voor zowel (fiets)routes van scholieren, als toeristen, als bezoekers aan de stad. Maar de veerdienst staat om financiële redenen onder druk. Gorcum Actief ziet Riveer als een vorm van openbaar vervoer, waarin geïnvesteerd moet worden. De bouw van twee nieuwe elektrische veerboten is al in een vergevorderd stadium. Volgend jaar worden de eerste Gorcumse elektrische veerboten in de vaart. Veel duurzamer dan varen op diesel. Het mes snijdt aan twee kanten. 

Glasvezel

Onder infrastructuur wordt ook de digitale bereikbaarheid gerekend. Bedrijfsleven en steeds meer particulieren die van huis uit werken, hebben baat bij stabiele en snelle internetverbindingen. Gorcum Actief is voorstander van de aanleg van glasvezel in de hele stad en is verheugd dat dit jaar de uitrol plaatsvindt van een modern glasvezelnetwerk in onze stad.

• Ondernemers de ruimte geven zich te ontwikkelen. Belemmerende regels indien mogelijk afschaffen.
• Vestigingsklimaat verbeteren door o.a. lagere lasten, goede woonmogelijkheden en voldoende voorzieningen voor inwoners.
• Versnelde uitgifte percelen Groote Haar voor bestaande en nieuwe bedrijven. Daarom: Geen windturbines hier.
• Scholing richten op werkgelegenheid, voldoende stageplaatsen.
• Kernwinkelgebied wordt ‘Warenhuis Gorinchem’.
• Campagne: Wees loyaal; koop lokaal! 

De gemeente Gorinchem heeft een klein, tussen rivieren, spoor- en rijkswegen ingeklemd grondgebied, dat direct op deze infrastructuur is ontsloten. Ideaal voor het bedrijfsleven. Van oudsher komen hier mooie, soms landelijk en internationaal bekende ondernemingen zoals bijvoorbeeld Damen Shipyards, DeliHome, Attema, Mercon en Van Oord tot bloei. Door de ligging aan de Merwede is de maritieme sector in Gorinchem altijd een belangrijke pijler geweest. 

De gemeente heeft zich sterk ingezet voor een goed bedrijfsleven en werkgelegenheid. Voor een aantal ondernemingen gaf dat in het verleden de doorslag om zich in Gorinchem te vestigen. Gorcum Actief hecht bijzonder aan het ondernemingsvriendelijk beleid en wil dit nog versterken. De gemeente heeft vooral een faciliterende rol. Ondernemers krijgen de ruimte zonder te veel belemmerende of bezwarende regels.

De corona pandemie lijkt geen grip te krijgen op de lokale economie, met uitzondering van detailhandel en horeca. Voor wat betreft het MKB (Midden- en Klein Bedrijf) scoort Gorinchem zelfs een derde plaats in Nederland volgens onderzoek van Bureau Louter voor Elzevier Weekblad. Bij de aspecten Woonaantrekkelijkheid en Brede Welvaart scoort Gorinchem volgens datzelfde onderzoek aanzienlijk minder. Er is dus veel werk te verzetten om dat te verbeteren.

Vestigingsklimaat

Naast de bestaande bedrijventerreinen zijn er nieuwe in ontwikkeling. In Gorinchem-Noord wordt de Groote Haar een nieuw duurzaam bedrijventerrein. Door uitstel van de verbreding van de A27 en de nieuwe Merwedebrug is de ontwikkeling van dit bedrijventerrein ernstig vertraagd; Een enorme kostenpost voor de gemeente. Er zullen dus creatieve oplossingen bedacht moeten worden om zodra het kan de percelen van dit bedrijventerrein te verkopen. Gorcum Actief vindt dat er geen kolossale windturbines in dat plaatje passen. Ondernemingen zullen niet het risico willen lopen dat nieuwe Nederlandse wet- en regelgeving voor windturbines nadelige effecten hebben op hun bedrijfsvoering.

Gorinchem kan werken aan een gunstiger vestigingsklimaat voor bedrijven door onder anderen lagere lasten zoals OZB. De aspecten Wonen en Voorzieningen zijn eveneens belangrijk voor een goed vestigingsklimaat. Bedrijven hebben immers medewerkers nodig, die goed willen wonen en die over voldoende voorzieningen willen beschikken. Uit de meest recente cijfers van Avres blijkt dat de werkloosheid in deze regio extreem laag is. Het bedrijfsleven zit te springen om personeel.

Arbeidsmigranten

Er is al jaren een zogenoemde mis-match op de arbeidsmarkt. Er zijn veel vacatures in de bouwsector en voor bijvoorbeeld technisch geschoolde medewerkers. Die zijn er in Nederland onvoldoende. Het bedrijfsleven zet daarom arbeidsmigranten in. Zij werken hier meestal een aantal maanden, of een seizoen, en keren daarna weer naar huis. De verwachting is dat er in de toekomst ook in andere sectoren, zoals ICT, meer arbeidsmigranten nodig zullen zijn. 

In Gorinchem wonen en werken naar schatting 1500 tot 2000 arbeidsmigranten, maar het is niet bekend waar zij wonen. Het bedrijfsleven geeft aan dat er dringend behoefte is aan tijdelijke huisvesting voor hun medewerkers. Het is dus ook een economisch belang dat er goede (tijdelijke) woonruimte en voorzieningen voor arbeidsmigranten komen.  

Werkgelegenheid en scholing

Een gezond bedrijfsleven biedt werkgelegenheid aan de inwoners en trekt ook nieuwe stadgenoten aan. Het bedrijfsleven op haar beurt heeft goede medewerkers nodig, de maritieme sector zit te springen om technisch goed geschoold personeel. Er is op de arbeidsmarkt een ‘mis-match’ tussen vraag en aanbod op gebied van Techniek, ICT en Zorgpersoneel. Gorinchem heeft goede scholen en er bestaat al jaren een mooie samenwerking tussen bedrijven en onderwijsinstellingen. Gorcum Actief is van mening dat aan deze samenwerking blijvend moet worden gewerkt en versterkt. Er komen nieuwe schoolvoorzieningen die zich daarop richten. Voldoende stageplaatsen is eveneens belangrijk. Tevens is er behoefte aan vervolgonderwijs. Er wordt al ICT-onderwijs op HBO-niveau in samenwerking met het bedrijfsleven gegeven. Dit initiatief verdient ondersteuning. (zie ook paragraaf 4 Onderwijs)

 Warenhuis Gorinchem 

Winkelbedrijven (anders dan de essentiële), horeca en cultuur hebben het zwaar te verduren onder de corona-pandemie. Dankzij diverse hulpmaatregelen worden veel zaken gered, of overeind gehouden. Al voor de corona-uitbraak was er sprake van veel leegstand in de binnenstad. De verwachting is dat die neerwaartse spiraal doorzet, tenzij er drastisch wordt ingegrepen. Belangenorganisaties zoals Hartje Gorkum, City Management, gemeente en onroerend goed-eigenaren hebben nu de handen ineen geslagen voor een transformatie en verkleining van het kernwinkelgebied tot ‘Warenhuis Gorinchem’. Door de coronacrisis wordt deze ontwikkeling versneld om zo met alle hens aan dek te zorgen voor een toekomstbestendig kenwinkelgebied.

Veel inwoners kopen nu via internet. Een aantal winkelketenbedrijven is weg uit de stad, maar andere zaken komen ervoor terug. De diversiteit van het winkelaanbod verbetert. De binnenstad heeft nu kansen om haar glansrijke benoeming ‘De Allermooiste vestingstad van Nederland’ waar te maken. 

De gemeente, bedrijven en inwoners moeten gezamenlijk de binnenstad schoon, heel en veilig houden. Veel panden verdienen een goede opknapbeurt en wonen boven winkels kan meer gestimuleerd worden. (zie ook paragraaf Wonen voor het Stimuleringsfonds.) Het winkelend publiek op haar beurt kan zich laten verleiden om de inkopen in Gorinchem te doen en niet in andere steden onder het motto: Wees loyaal, koop lokaal! Horeca en cultuur zijn voor een gezonde binnenstad onmisbare schakels en worden uiteraard bij de plannenmakerij betrokken. Bedrijfsleven, horeca en cultuur werken samen en ondersteunen elkaar. Ook de gemeente heeft in dit ambitieuze plan haar rol en faciliteert waar mogelijk. De winkeliers bepalen zelf hun openingstijden.

• Toerisme nieuwe economische pijler.
• Booster voor stadspromotie en citymarketing.
• Unesco, ‘Allermooiste Vestingstad’ en 350 jaar Hollandse Waterlinie vieren.
• Winkelopeningstijden vrijgeven.
• Verbindingen leggen met regio. 
• Bedrijfsleven, horeca en cultuur werken samen en ondersteunen elkaar.
• Invoering Toeristenbelasting.

Een nieuwe kans voor Gorinchem is Toerisme als belangrijke economische pijler. De Nieuwe Hollandse Waterlinie is nu Unesco Werelderfgoed. Gorinchem staat nu op de kaart. De ANWB-benoeming tot de Allermooiste vestingstad van Nederland is een dikke kers op de taart waar menigeen van zal willen smullen. 2022 is bovendien het jaar van enkele grote jubilea. Onze stad was een centrum in de geschiedenis van de Watergeuzen en de ‘Martelaren van Gorcum’ (1572). Dat is nu 450 jaar geleden. En het Rampjaar, 1672, is nu 350 jaar geleden. Daarbij speelde de Oude Hollandse Waterlinie een hoofdrol. Voor dit alles zal komende jaren veel belangstelling zijn, mits Gorinchem het goed aanpakt. Er zal een boost nodig zijn voor stadspromotie en citymarketing om dit goed te vieren, niet alleen financieel, maar ook door samenwerking en gezamenlijke aanpak om de hele binnenstad op te poetsen.

De historische binnenstad is één van de pareltjes van Nederland. De stadswallen vormen, behalve de groene longen van de binnenstad, een bezienswaardigheid. De vestingwerken zijn geliefd bij Gorcumers en kunnen bij uitstek nu een trekpleister worden voor toeristen, zowel passanten als cruise-passagiers. Dit alles vraagt om een goede en slimme aanpak van stadspromotie en city-marketing, in eerste instantie gericht op de Randstad. Het marketinglabel ‘Mooi Gorcum’ kan beter worden vervangen door ‘Vesting Gorcum’, want dat drukt de uniciteit van onze stad beter uit. De stadspromotie kan al beginnen op het station, waar bezoekers meteen wegwijs kunnen worden gemaakt in de stad. De bewegwijzering is een punt van aandacht vanaf alle ingangen naar de stad.

(zie voor vestingwerken en Gorinchem garnizoensstad ook Cultuur)

Verbindingen leggen

De ligging van Gorinchem aan Linge en Merwede biedt ook kansen op gebied van waterrecreatie en cruise-reizen. Grote rederijen, die cruise-reizen organiseren, kunnen bij Gorinchem aanmeren zodat gasten de stad kunnen bezoeken en/of van hieruit excursies maken in de Vestingdriehoek, naar de molens of kaasboerderijen in de Alblasserwaard, naar Kinderdijk of Biesbosch. Gorcum Actief zoekt bij promotie de verbinding naar en met de regio. Buiten de Waterpoort kan een tweede aanlegplaats voor cruiseschepen worden gerealiseerd. Een netwerk van wandel- en fietsroutes in de stad en door de polders kunnen aansluiten op de Oude en de Nieuwe Hollandse Waterlinies. Volop mogelijkheden voor een- of meerdaags toerisme.

De binnenstad is er nog niet klaar voor om grote stromen toeristen te verwelkomen, maar er wordt aan gewerkt. Het kernwinkelgebied wordt getransformeerd naar ‘Warenhuis Gorinchem’. Het zal een mooi en veelzijdig winkelhart worden. Winkeliers verdienen in- en na de zware corona-maatregelen steun en versterking. Gorcum Actief wil de winkelopeningstijden vrijgeven. 

Ook moeten er voldoende en goede accommodaties voor toeristen zijn; naast camperplaatsen en ligplaatsen in de passantenhaven zijn er diverse hotelkamers en B&B-faciliteiten in de binnenstad. In Gorinchem-Oost, bij de A15, wordt nu gebouwd aan een groot Van der Valk hotel. Het vernieuwde hotel aan de Van Hogendorpweg (in de Gildenwijk) is bijna klaar. Op deze locaties kunnen bezoekers geattendeerd en uitgenodigd worden onze historische binnenstad te bezoeken. 

Evenementen

Een bruisende binnenstad, waar veel te doen is, heeft extra aantrekkingskracht. Het uitgaansleven in Gorinchem de afgelopen jaren nogal afgeslankt. Traden er vroeger nog wekelijks bandjes op in verscheidene locaties, nu is er bijna geen zaaltje meer te vinden voor live-muziek. Verscheidene locaties zijn verkocht en worden getransformeerd naar appartementen. Gorcum Actief vindt het een zorgwekkende ontwikkeling dat zo veel leisure-locaties worden getransformeerd naar woonfuncties. 

Festivals en evenementen krijgen mede daardoor een grotere rol. Gorinchem kent er traditiegetrouw vele: Zomerfeesten en Timmerdorp, Hippiefestival, Jazzfestival, Lingehavenconcerten, Winterfestijn, Open Havendag, Botenbeurs en sportevenementen zoals de Proxsys League.  

De Groenmarkt leent zich bij uitstek voor festivals, evenementen en markten. Tal van Gorcumers spannen zich ieder jaar in voor deze activiteiten. Uitgangspunt is dat de evenementen op een sluitende exploitatie zijn gebaseerd. De gemeente helpt met facilitering en eventueel financieel, bijvoorbeeld bij corona-tegenvallers. Er is nu een nieuw Evenementenbeleid, zodat een betere afstemming kan plaatsvinden en er meer rekening kan worden gehouden met de belangen van bewoners in de binnenstad. Gorcum Actief wil de Zomerfeesten ‘teruggeven’ aan de inwoners van Gorinchem en buurgemeenten. De programmering kan daarop worden aangepast.

• Theaters in de binnenstad.
• Herinrichting Gorcums Museum.
• Gorcum Garnizoensstad, ook Koude Oorlog, op de kaart.
• Bibliotheek met servicepunten in de wijken.
• Erfgoedbeleid opstellen.
• Kunst openbare ruimte onderhouden.
• Cultuureducatie in regulier onderwijsprogramma.

De cultuursector is afgelopen twee jaar ernstig getroffen door de corona-crisis. Toch hebben de culturele instellingen dankzij extra inspanningen van initiatiefnemers en medewerkers kans gezien toch zo veel mogelijk open en/of beschikbaar te zijn. Gorcum Actief prijst deze inzet en motivatie bij de mensen in het culturele veld. Maar het leven in onzekerheid en onduidelijkheid voor de toekomst eist een tol. 

De gemeenteraad heeft een Cultuurvisie vastgesteld die enige houvast biedt. Daar houdt Gorcum Actief ook aan vast. De vervolgstappen moeten nu worden uitgevoerd, dat biedt perspectief. De tijd van eeuwig blijven praten over schouwburg De Nieuwe Doelen is wat ons betreft wel voorbij. Er wordt nu een Europese aanbesteding uitgezet. Een regiostad als Gorinchem met een verzorgingsgebied van ruim 120.000 inwoners moet een redelijke, multifunctionele theatervoorziening in stand kunnen houden, in de binnenstad als stimulans voor de binnenstad. Ook voor het vestigingsklimaat van Gorinchem is het belangrijk theatervoorzieningen te hebben. Het theater nieuwe stijl moet plaats bieden aan minimaal 30 sociaal culturele voorstellingen of optredens van bijvoorbeeld harmonie De Bazuin, schooluitvoeringen, OKK, dansgroepen zoals BreakSquad en verenigingen.

De twee andere, kleinere theaters, ’t Pand en Peeriscoop, hebben hun bestaansrecht ruimschoots bewezen, maar zullen voor hun voortbestaan ook alle zeilen moeten bijzetten. Het is te hopen dat covid-19 dit jaar zover onder controle komt dat theaters, bioscopen en andere voorzieningen weer normaal open kunnen voor zowel de medewerkers in die sector als de bezoekers.   

Gorcums Museum

Het Gorcums Museum staat aan de vooravond van een herinrichting voor wat betreft de historische collectie. In samenwerking met gemeente, het Regionaal Archief Gorinchem en de historische vereniging Oud Gorcum wordt gewerkt aan een plan dat een divers Gorinchem laat zien, het DNA van de stad. Gorinchem kent een rijke historie, heeft grote kunstenaars voortgebracht en er is veel bewaard gebleven en verzameld. De depots zijn propvol. Het zal een hele klus zijn daar een selectie uit te maken. Het zou goed zijn als het Gorcums Museum en het Hamelhuis de krachten bundelen in één organisatie.

Garnizoensstad / Vesting

Gorinchem is als onderdeel van de Nieuwe Hollandse Waterlinies door Unesco uitgeroepen tot Werelderfgoed (beide Hollandse Waterlinies) en door de ANWB tot de Allermooiste vestingstad van Nederland’.  2022 is bovendien het jaar van enkele grote jubilea en herdenkingen. Onze stad was een centrum in de geschiedenis van de Watergeuzen en de wereldberoemde  ‘Martelaren van Gorcum’ (1572). Dat is nu 450 jaar geleden. En het Rampjaar, 1672, is 350 jaar geleden. Daarbij speelde de Oude Hollandse Waterlinie een hoofdrol. Voor dit alles zal komende jaren veel belangstelling zijn, mits Gorinchem het goed aanpakt.

Of het Gorcums Museum groot genoeg is om dat allemaal te laten zien is de vraag. Het Hamelhuis op de Kortendijk biedt, naast de eigen vaste collectie, aanvullende ruimte.  Beide musea bieden ook nog onderdak aan inspirerende wisseltentoonstellingen en activiteiten. 

De oude vestingstad speelde van oudsher een belangrijke rol als verdedigingsbolwerk op de grens van het vroegere Gewest Holland. De Vestingwerkgroep van de historische vereniging Oud Gorcum verricht onderzoek, onderneemt veel activiteiten en behartigt belangen van de vestingwerken.  Voor de werkgroep is de vesting niet een toeristische façade, maar serieus Unesco Werelderfgoed. Een cultuurhistorisch onderzoek om tot een waardestelling te komen voor de Gorinchemse vestingwerken wordt nu afgerond. Hierin staan adviezen omtrent omgang, restauratie, reconstructie en onderhoud. Daarna kan er een praktisch meerjarenplan voor de vestingwerken worden opgesteld, dat mede door provincie en fondsen kan worden gefinancierd. 

Uiteraard moeten de vestingwerken ontzien worden bij infrastructurele veranderingen in Gorinchem. De Mobiliteitsvisie 2040 moet daarvoor worden aangepast. De cultuurhistorische waarde wordt vooral bepaald door de aanwezigheid van een nog volledige vestingwal, geheel rond de stad, zoals dat was eind negentiende eeuw, zonder dat er daarna extra ingangen zijn gemaakt voor het verkeer, zoals dat bij bijna alle andere vestingsteden wel is gebeurd. De authenticiteit is heel belangrijk.

Koude oorlog

Bijzonder is ook de meer recente geschiedenis, namelijk de rol van Gorinchem tijdens de Koude Oorlog. Panden zoals de Luisterpost zijn daar stille getuigen van. Onder de Dalemwal bevindt zich nog een vroegere BB-kelder (Bescherming Bevolking). Gorcum Actief wil laten onderzoeken of deze in ere kan worden hersteld met een (wisselende) expositie over Vestingwerken, Gorinchem Garnizoensstad en informatie uit de tijd van de Koude Oorlog en de rol van Gorinchem daarin. Wie veel toeristen en bezoekers, die interesse hebben voor het militair verleden, verwacht, moet ook wat te bieden hebben. Voor de financiering hiervan kan Defensie een bijdrage leveren.

   Bibliotheek

De openbare bibliotheek beschikt nu over een te grote accommodatie aan de Groenmarkt, en verhuurt een deel van de ruimte om de kosten te drukken. De diensten van de bibliotheek verschuiven naar meer cursussen en activiteiten zoals hulpverlening bij digitalisering. De bibliotheek kan in de binnenstad eventueel in een kleinere accommodatie met een duidelijke service-functie en uitleen- en inleverpunten in bredescholen of wijkcentra. Leden kunnen digitaal gewenste boeken bestellen en om-de-hoek afhalen en terugbrengen. Een vergelijkbaar uitleen- en inleverpunt kan op het station worden ingericht. In de bredescholen is eveneens voldoende ruimte voor cursussen en/of andere groepsactiviteiten.

Monumenten / Erfgoedbeleid

Gorinchem staat bol van cultureel erfgoed dat (nog) meer aandacht verdient. Er is nu naast de Rijks Monumentenlijst een  gemeentelijke Monumentenlijst opgesteld. Het toont een uitermate diverse en interessante verzameling gebouwen en architectuur binnen een betrekkelijk klein gebied. Het is een rijkdom van en voor de stad. Om de bewustwording (ook bij Gorcumers) over de ‘nieuwe monumenten’ te vergroten zou daar bekendheid aan moeten worden gegeven. Dat kan bijvoorbeeld met kleine bordjes met tekst en uitleg.

Gorinchem mist nog een Erfgoedbeleid. Bij de uitwerking daarvan kan met name ook het Industrieel Erfgoed, zoals dat van De Vries Robbé en vele andere, een blijvende plaats in het Gorcumse verwerven.  

 De restanten van het middeleeuwse kasteelcomplex De Blauwe Toren van Karel de Stoute worden in situ en deels onder het hotel Buiten de Waterpoort bewaard. Dit erfgoed is niet meer zichtbaar voor publiek. Gorcum Actief wil daarom op een andere, passende manier de Blauwe Toren bij Gorcumers en bezoekers onder de aandacht brengen. 

Kunst openbare ruimte

Gorinchem heeft een bijzondere collectie Kunst in de openbare ruimte. Veel daarvan heeft de stad overgehouden aan enkele Symposions. De gemeente is verantwoordelijk voor behoud en onderhoud van deze kunstwerken. Gorcum Actief heeft hier al meermaals vragen over gesteld. Nu is er een budget voor beschikbaar gesteld. Het gaat om schoonmaak en in sommige gevallen reparatie van deze meestal moderne kunstwerken. Indien goed onderhouden zijn het juweeltjes voor de stad.

Cultuureducatie

Cultuureducatie moet als vast onderdeel in het onderwijsprogramma worden opgenomen. Daarnaast zijn er tal van mogelijkheden voor amateurkunst, muziekonderwijs en –verenigingen. Gorcum Actief wil er op toezien dat subsidies voor deze organisaties adequaat en voldoende zijn, evenals de accommodaties.

dav

• Upgraden professionele zorg.
• Toenemende vergrijzing is een maatschappelijk probleem.
• Elke wijk een Wijkcoördinator.
• Oprichting ‘Buddy-Academy’ voor inzet Wijkbuddy’s.
• Geen overbodige keukentafelgesprekken door herhaling.
• Beschermde werkvoorzieningen in Gorinchem behouden.
• Geen wachtlijsten in de Jeugdzorg.
• Meldpunt voor LHBTI-jongeren.
• Stad toegankelijk maken (houden) voor gehandicapten.
• Prestatieafspraken maken voor betaalbare toegankelijke woningen.
• Regiofunctie: Behoud Spoedeisende Hulp (SEH) Beatrixziekenhuis.
• Openbare toegankelijke toiletten.

Hoge druk

Als de corona-crisis iets duidelijk heeft gemaakt, dan is het wel dat de Zorg in Nederland ernstig onder druk staat. De bezuinigingen de afgelopen tien jaar breken op. In de hele keten, van thuiszorg tot en met langdurige zorg en het Beatrixziekenhuis, worden alle zeilen bijgezet. De crisis vraagt om uitzonderlijke inspanningen van de medewerkers voor wie wij alle respect hebben.

Vergrijzing zorg voor iedereen

Ondertussen nemen vergrijzing en ontgroening (‘dubbele vergrijzing’) in Nederland toe, en het aantal mensen dat in de ouderenzorg werkt neemt af. Volgens prognoses bereikt deze ontwikkeling over ongeveer tien jaar een hoogtepunt. Het dreigende tekort aan personeel en overbelasting van mantelzorgers maakt dat dit niet alleen een ‘zorg-probleem’ is, maar een maatschappelijk probleem. 

Op vrijwel alle fronten zijn maatregelen nodig:

1. Personeel (om)scholen: Onderwijs en zorgorganisaties.
2. Voldoende huisvesting voor ouderen en dementerenden.
3. Dementie-vriendelijke wijken met gemarkeerde veilige routes naar voorzieningen.
4. Begeleiding bij winkelen.
5. Sociale cohesie en betrokkenheid in wijken stimuleren.
6. Voldoende betaalbare woonruimte voor zorgpersoneel.
7. Innovatie in de zorg en bij opleidingen (i-Lab, zie ook onderwijs).
8. Oprichting ‘Buddy-Academy’ voor inzet Wijkbuddy’s.
9. Wijkgericht werken met een wijkcoördinator.
10. In samenwerking met wijkteams eenzaamheid bestrijden.   

De gemeente is nu aan zet om actief beleid te ontwikkelen in samenwerking met zorg- en welzijnsorganisaties. Dit is een maatschappelijk vraagstuk, dat niet alleen op het bordje van de zorgsector ligt. Om zorg ook in de toekomst toegankelijk te houden, vereist dit vraagstuk maatschappelijke inzet en oplossingen.    

De last voor mantelzorgers is aanzienlijk toegenomen. Gorcum Actief is voor een upgraden van de professionele zorg, zodat de mantelzorgers enigszins worden ontlast. Zorg op maat en een meer efficiënte organisatie verlaagt waarschijnlijk ook de werkdruk voor professionals. Gorcum Actief pleit voor een menselijke maat en dichtbij huis voor welzijn en zorg door het versterken van de bestaande netwerken (o.a. huisartsen, verpleegkundigen, paramedici, maatschappelijk werk, i.s.m. tweedelijnsgroepen in het ziekenhuis en andere instellingen) op professioneel vlak.

Sociale Teams

In de Sociale Teams werken verschillende maatschappelijke organisatie samen. Zij zijn de ‘spin in het web’ als het gaat over maatschappelijk werk, wijkverpleging, jeugdzorg, ggz, wijkpolitie en andere deskundigheid. Na jaren werken vanuit een ‘multi-problem’ systematiek moet het roer om; een probleem staat nooit op zichzelf, maar maakt altijd deel uit van een geheel. De gemeente Gorinchem heeft stappen gezet in het wijzigen van de strategie. Gorcum Actief zal nauwlettend toezien op uitvoering hiervan.

Gorcum Actief vindt het erg belangrijk dat er in elke wijk één wijk-coördinator is. Tevens moeten de Sociale Teams beter bereikbaar en zichtbaar zijn in de wijken. Hiervoor zijn spreekuren (bijvoorbeeld in buurthuizen en/of brede scholen) nodig, waar volgens een vaste planning op regelmatige tijden een coördinator van het Sociaal Team aanspreekbaar is om vragen te beantwoorden en gegevens op correcte wijze te kanaliseren en de casus in behandeling te nemen.

Wmo (Wet Maatschappelijke Ondersteuning)

De gemeente is verantwoordelijk voor de cliëntondersteuning. Zij komt in overleg met de cliënt tot een indicering van het aantal uren waar de cliënt recht op heeft. Gorcum Actief vindt dat een onafhankelijke cliëntondersteuner bij dit mondelinge gesprek aanwezig moet zijn (indicatie n.a.v. een telefonisch overleg is onacceptabel). Immers, vanuit een kwetsbare en afhankelijke positie is het moeilijk om op positieve wijze voor jezelf op te komen. 

Voor hen, van wie op voorhand duidelijk is dat hun situatie niet zal verbeteren (bij  een chronische ziekte met progressief verloop), is een jaarlijks terugkerend stressvol keukentafelgesprek overbodig. Het moet voor hen de regel zijn dat zij zich melden wanneer verzwaring van de zorg noodzakelijk is. Ook moet rekening worden gehouden met de stapeling van kosten voor chronische patiënten.

Voor de meeste mensen is omkijken naar elkaar gelukkig een vanzelfsprekendheid, maar de rol van mantelzorger is toch van een geheel andere orde en zeker niet vanzelfsprekend. Het legt een zware druk op naasten, die niet altijd is vol te houden. De corona-jaren hebben daar nog eens een schepje bovenop gedaan. De overbelaste mantelzorger is dan ook helaas geen uitzondering. Hiermee moet bij de indicering rekening worden gehouden. Voor mantelzorgers moet ondersteuning van de gemeente transparanter zijn en gemakkelijker te verkrijgen, zoals Respijtzorg en andere middelen of mogelijkheden om de mantelzorgers te ontlasten. Niet iedereen weet waar men recht op heeft en hoe te verkrijgen. Gorcum Actief is voorstander van een mantelzorger-coördinator.

De gemeente is verantwoordelijk voor het verstrekken van financiële middelen t.b.v. noodzakelijke aanpassingen in woningen opdat thuis wonen mogelijk blijft. Gorcum Actief mist voorzieningen zoals de vroegere Verzorgingshuizen. Thuis blijven wonen is niet altijd voor iedereen haalbaar of wenselijk. Door nieuwe gezamenlijke woonvormen (zoals Knarrenhof) komt er weer meer beweging in de woningmarkt en wordt eenzaamheid bestreden. 

Participatiewet

Mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt helpen zich te ontwikkelen naar passend werk, dat is de doelstelling van de participatiewet. (Niet te verwarren met de participatie samenleving waarin burgers meer verantwoordelijkheid en initiatief moeten nemen). Dit betekent een afbouwen van de sociale werkvoorziening en vraagt een actieve houding van werkgevers om deze mensen binnen hun bedrijf een plaats te geven.

Niet voor iedereen is dit een haalbaar concept. Gorcum Actief pleit er dan ook voor om voor hen een beschermde werkvoorziening in Gorinchem in stand te houden. 

Ook statushouders zijn mensen met een afstand tot de arbeidsmarkt. De Nederlandse taal, een andere cultuur en andere eisen aan vakmanschap vormen een eerste belemmering. Taalcursussen en passend onderwijs kunnen hierbij helpen. (zie ook Onderwijs)

Jeugdzorg

Ondanks vele pogingen is er nog altijd een wachtlijst voor jongeren met een zorgvraag, waardoor kans op verzwaring van de problematiek toeneemt. Gorcum Actief vindt wachtlijsten voor geïndiceerde kinderen onacceptabel. En ook hier geldt dat er dringend behoefte is aan één jeugdzorgregisseur die de cliënt voorop stelt en de belangen behartigt van de cliënt en zijn/haar familie. Deze cases zijn altijd multi-problem, het heeft zijn weerslag op het gehele gezin. Vanuit de visie dat preventief gewerkt moet worden is snel handelen noodzakelijk. Ook hier moet overtollige regelgeving worden geschrapt en met korte lijnen worden gewerkt. De Dienst Gezondheid en Jeugd moet efficiënter gaan werken.

LHBTI-jongeren

De gemeente en onze gemeenschap kunnen gezamenlijk meer doen voor een inclusieve samenleving. LHBTI-jongeren, met name de groep 11- tot en met 16-jarigen, kampen aantoonbaar vaker met gezondheidsproblemen of psychische klachten en worden vaker gepest dan hetero-jongeren. Zij voelen zich drie keer zo vaak ongelukkig dan heterojongeren.

De thuissituatie is heel belangrijk voor ondersteuning van deze jongeren. Leraren, schoolleiders, jongerenwerkers, medewerkers van centra voor Jeugd en Gezin en sportaanbieders kunnen hun kennis hierover verdiepen en delen met collega’s. De gemeente kan een goed voorbeeld geven door bijvoorbeeld veilige werkplekken te bieden en een meldpunt voor LHBTI-jongeren te openen.

Gehandicapten

Gorcum Actief is voor een inclusieve maatschappij. Dat betekent dat bij het maken van beleid altijd rekening moet worden gehouden met participatie-mogelijkheden voor mensen met een handicap. Daarvoor kan/moet de gemeente samenwerking zoeken met organisaties zoals de stichting Gorinchems Platform voor Gehandicaptenbeleid en de Wmo klankbordgroep. De openbare ruimte is veelal toegankelijk voor gehandicapten. Maar ook bij andere locaties, zoals winkels en horeca is nog een wereld te winnen. Daarover kunnen bij verbouwingen of herinrichtingen afspraken worden gemaakt.

Toegankelijkheid betekent ook dat mensen met een visuele handicap de stad kunnen bezoeken. Er is nu een gidslijn van het station naar het stadhuis. Maar het zou goed zijn als ook de binnenstad van gidslijnen wordt voorzien. Deze werkzaamheden kunnen worden meegenomen bij herinrichtingen en – bestratingen, bijvoorbeeld bij de ontwikkeling van ‘het Warenhuis van de Stad’.

Inwoners en bezoekers met een gehandicaptenparkeerkaart kunnen op tal van plaatsen in de stad gebruik maken van gehandicaptenparkeerplaatsen. Deze parkeerplaatsen zijn de eerste drie uur gratis. 

De woningnood in Nederland bestaat niet alleen voor starters. Er is een enorm tekort aan aangepaste of toegankelijke woningen. De gemeente kan met projectontwikkelaars en woningcorporatie Poort6 prestatieafspraken maken voor betaalbare en toegankelijke woningen. Een nieuwe tijd vraagt ook om nieuwe woonvormen, zoals beschermd wonen voor bepaalde doelgroepen. (zie ook Wonen)

Regiofunctie 

Gorinchem heeft op gebied van Zorg een sterke regiofunctie in een groot verzorgingsgebied. Het Beatrixziekenhuis, waar essentiële zorg wordt geleverd, is daarbij van groot belang. Gorcum Actief hecht er aan dat het Beatrixziekenhuis een spoedeisende hulp op niveau behoudt, en daarmee een volwaardig ziekenhuis blijft.

De Allermooiste vestingstad van Nederland verheugt zich op een toenemend aantal bezoekers. Zowel in de binnenstad als op drukbezochte plekken elders in Gorinchem, zoals bij winkelcentra, moeten openbare toiletten komen. Ook hier geldt dat toegankelijkheid voor gehandicapten vanzelfsprekend is.

• Uitgangspunt: Iedereen kan meedoen! Ook alle LHTBIQ+ inwoners.
• Opwaardering ‘eigen buurt’ van een 7 naar een 8+.
• De gemeente heeft een faciliterende en ondersteunende rol bij burgerparticipatie. 
• In iedere wijk en voor de binnenstad een Belangenorganisatie.
• Wijk- en buurtorganisaties krijgen een eigen budget.
• Ontmoetingsplek voor jongeren in binnenstad.

Nederlanders hechten aan waarden zoals tolerantie, respect voor verschil en saamhorigheid. Maar 65% van de ondervraagden maakt zich zorgen: ‘Het gaat de verkeerde kant op’. Het vertrouwen in de politiek is laag. Inwoners maken zich zorgen over corona, stijgende prijzen, woningcrisis en een toenemende tweedeling in de maatschappij.

Deze constateringen doet het Sociaal Cultureel Planbureau in haar laatste opinie-onderzoek ‘Burgerperspectieven’. De samenleving krijgt van de ondervraagden een 6-je. Maar de eigen buurt scoort een 7. Gorcum Actief wil streven naar een 8+. ‘Ontevredenheid’ en ‘angst’ of ‘zorgen’ zijn meerkoppige monters. Voor zover de gemeente daar invloed op kan hebben, is een brede aanpak nodig om dit te verbeteren. Dat kan om te beginnen met goed club- en buurthuiswerk in alle wijken. Bredescholen en/of wijklocaties open voor activiteiten en initiatieven van inwoners zelf. Ook dat versterkt sociale cohesie. De gemeente heeft niet alleen een faciliterende rol, maar moet ook een helpende hand bieden. Uitgangspunt is te streven naar een inclusieve maatschappij, oftewel: Iedereen kan meedoen! Uiteraard ook alle LHTBIQ+ inwoners.  

Naast een professionele organisatie worden vrijwilligers in de participatiemaatschappij geacht deze taken op zich te nemen. De bereidheid die men aan weerbare burgers vraagt om zich vrijwillig in te zetten voor de samenleving kan niet als vanzelfsprekend worden beschouwd. De gemeente heeft wel een taak: minimaal faciliterend en ondersteunend. Gorcum Actief ziet kansen in de inzet van een ‘sociaal verbinder’ (‘opbouwwerker’) die het sociaal en maatschappelijke functioneren van buurthuizen/buurtkamers en brede scholen gaat coördineren en ondersteunen.

Wijkbudget

Gorcum Actief heeft bijzondere waardering voor alle vrijwilligers die zich inzetten voor hun wijk of buurt. In verscheidene wijken zijn in plaats van klankbordgroepen zelfstandige organisaties ‘wijkbelang’ ontstaan. Deze organisaties verdienen meer steun van de gemeente zodat deze zich verder kunnen ontwikkelen en over een eigen ‘wijkbudget’ kunnen beschikken. 

In een aantal wijken en in de binnenstad zijn geen klankbordgroepen meer, die rechtstreeks in verbinding staan met de gemeente. Dat zien wij als een groot gemis. De gemeente moet zich inzetten om in de wijken en de binnenstad overkoepelende klankbordgroepen 2.0 of Belangenorganisaties op te zetten. 

Samen doen, samen beter

Welzijnswerk is belangrijk voor de stad. Het bevordert sociale cohesie in de wijk. Het helpt tegen eenzaamheid bij oud en jong, rijk of arm, gehandicapt of niet. En belangenorganisaties verkorten de lijntjes naar het stadhuis voor als er iets te melden is. De wijk of buurt kan zoveel beter worden als mensen elkaar kennen en behulpzaam zijn. ‘Samen maken we de stad’ en ‘Iedereen kan meedoen’ blijven loze leuzen als er niet écht aan wordt gewerkt. Gezamenlijke en integrale aanpak is hard nodig.

Er zijn in Gorinchem verscheidene overkoepelende belangenorganisaties die al jaren goed werk verrichten. Zo is de Klussendienst een onmisbare voorziening geworden en zijn Gehandicapten Platform en de Wmo klankbordgroep vaste gespreks- en overlegpartners van de gemeente. Het Natuurcentrum annex kinderboerderij kan een betere en grotere rol krijgen bij natuur- en milieu-educatie. Een goede samenwerking met de stichting Gorcum Natuurlijk Groen kan belangrijke vruchten afwerpen, letterlijk met bijvoorbeeld het beheer van een mooie grote stadstuin. (op de locatie van de vroegere speeltuin de Ridderburg in de Gildenwijk?) Bij dit alles ligt de nadruk op samenwerken, samen doen, samen beter!

Jongeren

Speciale aandacht verdienen de jongeren in Gorinchem. Zij zijn door de coronacrisis ernstig geraakt. Het voorzieningenniveau voor jeugd en jongeren was al verslechterd, de horeca zeer beperkt, en nu slaat voor velen eenzaamheid of erger psychische nood toe. We missen in Gorinchem al jaren een Jongerenplatform of andere organisatie die voor de belangen van de jeugd opkomt. Voor kinderen kunnen op buurtniveau activiteiten worden georganiseerd. De grotere jeugd mist locaties in de stad om elkaar te ontmoeten. Gorcum Bandjesstad is verleden tijd, maar wordt gemist. In de voormalige Haarhorst, later PoGo, is nu een nieuw initiatief gestart voor jeugd en jongeren uit de buurt. Wat nog mist is een goede locatie in de binnenstad, een ontmoetingsplek voor jeugd en jongeren, waar (aankomende) bandjes kunnen oefenen en optreden.

• Gezond binnenklimaat in schoolgebouwen.
• Samenwerking onderwijs, bedrijfsleven, zorg-organisaties en Avres blijvend stimuleren.
• Digitalisering en  Robotisering.
• Bredescholen (gedeeltelijk) open na schooltijd voor na-schoolse activiteiten.
• Cultuureducatie in regulier onderwijsprogramma.
• Laaggeletterden helpen. 

Regiofunctie

Gorinchem is Onderwijsstad voor een grote regio. De gemeente heeft een faciliterende rol. Er moet een goede spreiding en een divers aanbod zijn van basisscholen. Met het voortgezet onderwijs – VMBO, HAVO, VWO en Gymnasium – vervult Gorinchem een sterke regionale rol. Het bedrijfsleven, met name de maritieme sector, zit te springen om technisch goed geschoolde medewerkers. Ook in de Zorg is sprake van een tekort aan goed geschoold personeel. De samenwerking tussen bedrijven, zorg- en onderwijsinstellingen moet blijvend worden gestimuleerd en waar nodig versterkt en/of verdiept op gebied van digitalisering en robotisering. Gorinchem levert komende jaren grote investeringen in de Regionale Beroepencampus; nieuwbouw voor vakcollege ’t Gilde en een Innovatie- en Afstudeercentrum (iLab) aan de Hoefslag. Hier wordt in samenwerking met gemeente, bedrijfsleven en zorginstellingen innovatief beroepsonderwijs ontwikkeld op MBO en HBO-niveau én ‘een leven lang leren’, volwassenenonderwijs. 

Bredescholen open na school

De bredescholen (basisscholen) moeten multifunctioneel inzetbaar worden voor sociaal culturele activiteiten, sport en cultuur zoals een servicepunt voor de bibliotheek, in de wijken. Gorcum Actief ziet een ‘match’ tussen wijkgericht werken  vanuit het stadhuis en participatie vanuit inwoners in de school in de buurt. De gemeente heeft hierin een faciliterende rol.

Gezond binnenklimaat

De gemeente is verantwoordelijk voor goede schoolgebouwen. Het binnenklimaat laat nogal eens te wensen over. De leerprestaties zijn aantoonbaar minder als er niet voldoende frisse lucht is. Een gezond binnenklimaat is van groot belang. De corona-crisis heeft afgelopen twee jaar pijnlijk duidelijk gemaakt hoe erg dit probleem is: In de meeste scholen is sprake van te weinig ventilatie. De rijksoverheid heeft daarvoor een subsidie beschikbaar gesteld, maar dat blijkt niet voldoende om deze grote investeringen te doen. De enige mogelijkheid lijkt nu het simpelweg openen van ramen, waardoor kinderen en docenten letterlijk in de kou zitten.

Gorcum Actief vindt dat er onmiddellijk/dan wel op korte termijn maatregelen moeten worden getroffen om te zorgen voor een gezond binnenklimaat in scholen.

Laaggeletterdheid

In Nederland is 1 op de 9 inwoners (inclusief migranten)laaggeletterd. Zij hebben moeite met schriftelijke en digitale taalvaardigheid. Er zijn risico’s dat deze inwoners onvoldoende kunnen deelnemen aan het maatschappelijk leven (eenzaamheid), problemen hebben met het invullen van digitale documenten of met opbouwende schulden te kampen hebben.

Om dit probleem zo breed mogelijk aan te pakken is een Taalhuis opgezet waarin regio-gemeenten, Avres, het Da Vinci College, bibliotheek Aanzet. Vluchtelingenwerk, Stichting Lezen & Schrijven, Humanitas en het Taalproject samenwerken.

Het is belangrijk dat gemeentelijke communicatie, zoals de website, rekening houdt met laaggeletterdheid. Begrijpelijk taalgebruik en gebruik van pictogrammen kunnen hierbij helpen.

• Sport en Spel voor iedereen!
• Betere spreiding faciliteiten over West- en Oost Gorinchem.
• Regio-functie bij sommige sporten onder druk.

Sporten begint voor de meeste mensen buiten op straat en/of in speeltuintjes in de buurt. Het is daarom belangrijk dat er in de directe woonomgeving voldoende en goede speel- en ontmoetingsplekken zijn. Het Speelruimteplan is de rode leidraad voor het faciliteren van speelplekken in de wijken van onze stad, Gorcum Actief is van mening dat de aanleg van speelplekken in overleg met de wijkbewoners gerealiseerd moet worden. Initiatieven van wijkbewoners om extra speelruimte te creëren moeten omarmd worden als de directe behoefte vanuit de buurt komt. Speelplekken voor de jongste jeugd zijn ook ontmoetingsplekken voor de wijkbewoners, waarmee meer sociale cohesie in de buurt kan ontstaan. Denk ook aan de mogelijkheden van het transformeren van bestaande versteende speelplekken naar waterspeelpleinen wat uitstekend past bij de klimaatadaptie.   

Daarnaast zijn er verspreid over de stad Sportpunten. Gorinchem Beweegt probeert zoveel mogelijk kinderen te betrekken. Gorcum Actief wil hierin nog een stap verder gaan door sport- en spelfaciliteiten van bredescholen in te zetten voor de wijken waar deze scholen staan. Sportverenigingen kunnen, al dan niet in samenwerking met Gorinchem Beweegt, hier trainingen of clinics organiseren. Het doel is het stimuleren van een gezonde levensstijl voor alle inwoners van Gorinchem. Dus inclusief, ook voor mensen met een smalle beurs (voor wie middelen beschikbaar zijn) en ook voor mensen met een beperking. Dat dit soms wellicht extra inzet vraagt van vrijwilligers spreekt voor zich. De gemeente kan verenigingen en vrijwilligers ondersteunen met bijvoorbeeld gerichte cursussen.  Sport en Spel is goed voor iedereen, zowel voor fysieke als geestelijke gezondheid.

Gorinchem heeft een veelzijdig aanbod op gebied van sport en een rijk verenigingsleven. Vrijwel alle sporten kunnen worden beoefend op goed verzorgde locaties. Daar moet de gemeente blijvend in investeren. 

Er bestaat helaas nog altijd een ongelijkheid tussen buiten- en binnensporten. Binnensportverenigingen hebben over het algemeen hogere huurkosten voor het gebruik van accommodaties. Door deze ongelijkheid zijn binnensporten voor de leden veel duurder dan buitensporten. Gorcum Actief streeft naar meer gelijkheid bij sportverenigingen. Bovendien is zaal- of zwemruimte niet altijd beschikbaar. Zogenoemde piekuren moeten bij voorkeur worden gereserveerd voor de jeugd. Senioren kunnen buiten de piekuren terecht. Dit beleid zal ertoe leiden dat meer jeugd voor binnensporten kan kiezen en er een meer homogene verdeling van binnen- en buitensporters ontstaat in Gorinchem.

Spreiding over de stad

Vrijwel alle sportvoorzieningen zijn op Molenvliet in West-Gorinchem gevestigd. Oost-Gorinchem is slecht bedeeld. Met de bouw van de nieuwe bredeschool Dalemplein met een buurthuisfunctie op Hoog Dalem wordt dit stadsdeel beter gefaciliteerd voor een aantal sportverenigingen zoals handbalvereniging Achilles. Dit jaar heeft Gymnastiekvereniging OKK haar vaste plek gekregen in de nieuwe Fortes Sporthal, een schoolvoorbeeld van een mooie samenwerking tussen het onderwijs en de sportvereniging. Sportverenigingen willen een spreiding over de stad. Met het oog op de toekomst – in Gorinchem-Oost wonen veel gezinnen – is het meer dan wenselijk dat in dit stadsdeel meer sport- en recreatiefaciliteiten komen. De gemeente Gorinchem zet zich voornamelijk in op de breedtesport, Gorcum Actief is van mening dat men zeker topsport en talentontwikkeling niet uit het oog moet verliezen. Gorcum Actief is van mening dat sporten voor mensen met een verstandelijke en/of een lichamelijke beperking meer aandacht moeten krijgen, een inclusieve samenleving. Dit kan bijvoorbeeld door vrijwilligers op te leiden om deze doelgroep goed te kunnen begeleiden.

Sportstad

Gorinchem is in 2019 uitgeroepen tot Sportstad van het Jaar. Dat is een uitzonderlijk hoge score waar we allemaal trots op mogen zijn. We mogen nu echter niet achterover gaan leunen. Zoals hierboven beschreven zijn er nog veel doelen na te streven en verdienen de verenigingen steun van de gemeente. 

Gorinchem vervult nog wel een regio-functie in een verzorgingsgebied met ruim 120.000 inwoners. Bij de buurgemeenten hebben gemeentelijke herindelingen plaatsgevonden. Die gemeenten zijn qua inwonertal allen groter dan Gorinchem. Sommigen investeren in sportfaciliteiten (zoals een nieuwe atletiekbaan in de gemeente Altena), waardoor ledentallen in Gorinchem kunnen dalen. Gorcum Actief houdt deze ontwikkeling in de gaten. Zo nodig kan overleg en/of samenwerking met buurgemeenten aan de orde worden gesteld.

dav